Avrupa Birliği (AB), yapay zekanın (AI) ve büyük teknoloji şirketlerinin bu alandaki hakimiyetinin düzenlenmesinde öncü olarak ortaya çıkıyor. Bu iki yönlü yaklaşım, yeni Avrupa Yapay Zeka Ofisi’nin kurulmasında ve teknoloji devlerinin yapay zeka kullanımına ve Dijital Piyasalar Yasası’na (DMA) uyumuna ilişkin soruşturmalarda açıkça görülüyor.
Avrupa Yapay Zeka Ofisi: Yapay Zeka Yasasının Uygulanması
Dönüm noktası niteliğindeki bir yaptırım olan AB’nin Yapay Zeka Yasası, yapay zekanın blok genelinde geliştirilmesini ve yayılmasını yönetmeyi amaçlıyor. Etkinliğini sağlamak için ise AB, Avrupa Yapay Zeka Ofisini kurmuştur. Bu merkezi düzenleyici kurumun rol oynayacağı başta gelen konular:
- Yüksek Riskli Yapay Zekaların (GPAI) İzlenmesi ve Denetlenmesi: Yapay Zeka Ofisi, genel amaçlı yapay zeka (GPAI) modelleri ve sistemlerine odaklanacak, potansiyel riskleri analiz edecek, model değerlendirmeleri yapacak ve 27 AB üye ülkesinin tamamındaki uyumsuzlukları araştıracak.
- Uluslararası İşbirliği ve İşbirliğinin Kolaylaştırılması: Yapay Zeka Ofisi, AB’nin uluslararası yapay zeka işbirliği çabalarına öncülük edecek, diğer ülkelerle diyaloğu ve bilgi paylaşımını teşvik edecektir.
- Uygulamanın Desteklenmesi ve Yönetişim Yapılarının Oluşturulması: Yapay Zeka Ofisi, ulusal yapay zeka düzenleyicileri için hükümetlerarası bir forum olan Yapay Zeka Kurulu’nun sekretaryası olarak görev yapacak ve üye devletler arasındaki uygulama eylemlerini koordine edecektir.
- Azaltıcı Önlemler ve Yönergelerin Geliştirilmesi: GPAI yeteneklerini ve risklerini değerlendirmek için metodolojiler geliştirecek ve önemli tehditler oluşturan modeller için düzeltici eylemleri ve hatta piyasadan çekilmeyi zorunlu kılabilecek.
Big Tech’in Yapay Zeka Uygulamalarının Araştırılması
AB ayrıca büyük teknoloji şirketlerinin yapay zekayı nasıl kullandığını araştırmaya yönelik proaktif bir duruş sergiliyor ve özellikle aşağıdaki konulara odaklanıyor: - Yanlış Bilgi ve Deepfake’leri Azaltma: Yaklaşan AB parlamento seçimleri öncesinde AB, yapay zeka tarafından oluşturulan yanlış bilgi ve deepfake risklerini azaltmaya yönelik stratejilerini geliştirebilmek amacıyla başta Meta, Snap, TikTok ve X (eski adıyla Twitter) gibi sosyal media platformaları üzerinde incelemeler başlattı. İncelemelerin birincil amacı bu teknolojilerin seçmenleri manipüle etmekte kullanımını önlemektir, ancak elde edilen sonuçları gündemden eksik olmayan kötü amaçlı deepfake kullanımı ve yanlış bilgi yayılımını önleme çalışmaları için de önemli bir kaynak olacaktır.
- Daha Geniş Yapay Zeka Sorunlarının Ele Alınması: Ofis, aynı zamanda üretken yapay zekanın kullanıcı gizliliği, fikri mülkiyet, sivil haklar ve çocukların güvenliği üzerindeki daha geniş etkisini araştırıyor. Araştırılmakta olan şirketlere ilgili konularda kendilerine yöneltilen sorulara yanıt vermek için araştırmanın büyüklüğüne göre, belli bir müddet tanınmıştır.
- Dijital Piyasalar Yasası’nın (DMA) Uygulanması: Başta önde gelen büyük teknoloji şirketleri olmak üzere, “big tech” şirketlerini rekabete aykırı uygulamaları engellemeyi amaçlayan DMA’yı ihlal etme potansiyeli olabilileceği ön görülen durumlarda AB organizasyonları tarafından araştırılıyor. Mevcutta araştırmaların odağında;
Uygulama Mağazası Politikaları ve Arama Önyargıları: Kullanıcı seçimini kısıtlayan uygulama mağazası politikaları ve şirketin kendi hizmetlerini destekleyen arama algoritmaları incelemeleri,
Veri Uygulamaları ve Kullanıcı Kontrolü: AB, şirketlerin kullanıcı verilerini nasıl ele aldığını ve kullanıcılara verileri üzerinde gerçek kontrol sağlayıp sağlamadıklarının araştırılması bulunuyor.
AB’nin Adil ve Güvenli Bir Dijital Geleceğe Bağlılığı
Bu araştırmalar ve Yapay Zeka Ofisi’nin kurulması, AB’nin aşağıdaki ilkeler çerçevesinde kurulmuş dijital bir geleceğe olan bağlılığının altını çiziyor:
Sorumlu Yapay Zeka Geliştirme ve Dağıtımı: AB, açık yönergeler oluşturarak ve bunları Yapay Zeka Ofisi aracılığıyla uygulayarak yapay zekanın sorumlu bir şekilde geliştirilmesini ve dağıtılmasını aktif olarak şekillendirmeyi hedeflemektedir.
Tüketicinin Korunması: Yapay zeka kullanımına ilişkin soruşturmalar ve DMA’nın uygulanması, tüketicileri manipülasyondan, yanlış bilgilendirmeden ve adil olmayan piyasa uygulamalarından kullanıcıları korumayı amaçlamaktadır.
Adil Rekabet: DMA soruşturmalarıyla, büyük teknoloji şirketlerini rekabete aykırı davranışlarından sorumlu tutarak dijital pazardaki küçük oyuncular için eşit şartlar oluşturulmasına çalışılır.
AB’nin bu konudaki eylemleri, yapay zekayı ve büyük teknolojiyi düzenlemeye çalışan diğer bölgeler için bir model görevi görecektir. Teknoloji gelişmeye devam ederken, AB’nin proaktif yaklaşımı, sorumlu ve güvenilir bir dijital geleceğin şekillendirilmesinde önemli rol oynamaktadır.
