Büyüklük taslamayı seviyoruz ama sorarlar insana“hangi zeka ile?” diye…

Eskiden hayat kolaydı, IQ denilen bir tane Zeka Katsayısı vardı ama sonra Duygusal Zeka (EQ) ardından da Sosyal Zeka (SQ) katsayıları gündeme gelince işler karıştı.
Bunlar “iş dünyası cinleri” için ne anlama geliyor, liderlik nerede başlıyor nerede bitiyor?
Günümüz iş dünyası her geçen gün ortaya atılan yeni kavramlarla, ezber bozan yöntemlerle, artan rekabet bir yana yolunu kaybedenlerin geometrik oranda artmasıyla teknoloji trenini kaçırıp pes edenlerin çokluğuyla hatta kendi konfor alanına geri dönmenin peşine düşenlerle giderek sarpa saran bir tablo çiziyor.
Bu tablo vahim, hem de çok vahim! Özellikle de liderlik yapmaya soyunanlar ya da kendisinden liderlik yapması beklenen açısından daha da vahim…
Kısaca IQ olarak bilinen, açılımı Intelligence Quotient olan ve Zeka Katsayısı olarak çevrilebilecek bu kavram; esas olarak bilgi edinme (learn) ve edinilen bilgiyi anlamanın (understand) ötesinde bunu değerlendirme (use) bilgisini öne çıkarıyor.
Hiç de azımsanmayacak bir süredir dillere pelesenk olan EQ, yani Emotional Intelligence Quotient kavramı ise temelde duyguları tanımlama (recognize), anlama (understand) ve bunları yönetme (manage) odaklı yapısı ile dikkat çekiyor.
Gelelim bunlar arasında en kısa geçmişi olan, pek az bilinen ancak günümüzün değişen dünyasında en fazla etkisi olan Social Intelligence Quotient açılımı ile maruf SQ, Türkçesi Sosyal Zeka Katsayısı. Bu kavram sosyal durumlar arasında da nasıl bir seyrettiğiniz (navigate social situations) ile ilişkileri nasıl yönettiğiniz (manage relationships) konularına odaklı. Özetle statik bilgiler ve yorumlardan ziyade ne kadar “kıvrak” olabildiğinizin seviyesini ölçüyor.
IQ ya da EQ ile ne değişiyor, SQ nasıl başarıyor?
IQ açısından liderlik yanı kuvvetli olanlar, stratejik kararlar almaları söz konusu olduğunda eşsiz becerileri ile öne çıkıyor. Sorun çözmek onlar için deyim yerindeyse “çocuk oyuncağı” sayılıyor. Yeniliklere açık olmaları ve bu konuda ortaya koydukları güç ile inovatif duruşları onları liderlik açısından zirveye taşımaya yetiyor.
EQ açısından bakıldığında takım çalışmalarına yakınlıkları ve ekiplerini etkin bir şekilde yönetmeleri onların liderlik yanını ortaya öne çıkarıyor. Bu açıdan liderlik dinamikleri arasında empati ve buna bağlı kusursuz bir dayanıklılık söz konusu. Bu da onları rakipsiz kılıyor.
SQ yanı güçlü olanlar ise bakın bu liderlik konusunu nasıl yönetiyor? Güçlü ilişkiler kurmaları, insanları ister müşteri olsun ister takım arkadaşı hiç fark etmiyor sağlam ağlar oluşturmaları yöntemlerinin “püf noktası”. Amaçları da “iyi bir iş birliği” olunca ve bunu da olanca açıklığı ile ortaya koyunca liderliklerine de itiraz eden çıkmıyor.
Lider olmayı isterken neler yapıyorlar?
Birbirinden farklı olan ama aralarında net sınırlar olmayan bu yapıları daha iyi kavramak için neler yaptıklarına bakmak lazım. Derler ya “ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz” işte o hesap…
IQ kanadında liderlik nitelikleri ile öne çıkanlar için pek çok davranış sayılabilir ama ilk sırada; stratejik planlarındaki kusursuzluğu ve mükemmelliği yakalamak için analitik düşünmeleri ve pazar eğilimleri analizlerine verdikleri önem yer alacaktır.
EQ yanı güçlü liderlerin tercihi ise farklı bakış açılarını dinleyerek, anladıklarını sentezleyerek ve her zaman takım çalışmasının gücüne inanarak meseleleri çözmek olacaktır.
SQ vektörü ile liderlik tahtı için yarışanların yolu ise kolaylıkla tahmin edilebilir olmakla beraber bir o kadar da zordur. Sayısız dengenin gözetilmesini, sonsuz ruh hallerine tahammülü ve bunlara ek olarak elbette eşsiz bir sabır gerektirir. Hüner, bütün bunları bir orkestra şefi maharetiyle yönetmektir ki kalıcı iş birlikleri ve ortaklılar tesis edilebilsin.
“Liderlik neyime, zekan mı var derdin var” diyenler de yok değil…
Liderlik, her profesyonelin gönlünde yatan bir aslan. Olan var olamayan var. Öyle olmayı hayal edenler yanında aklından bile geçirmeyenler de bu dünyada yaşayıp gidiyor. Bu noktada kişinin tarafını seçmeden kendini doğru tartması gerekiyor. Öyle ya herkes her posta uygun olmuyor, olamıyor.
Öyle ya aynaya baktığında yelesi kabarmış, ormanda krallığını ilan etmiş bir aslan gördüğünü sananların bir kısmı, biraz daha gerçekçi olursak büyük bölümünün kedicikten farksız olduğu anlaşılacaktır.
Herkes lider olmaz, olamaz!
Bazıları bu post için yaratılmış, yaşamını adamış ve hakkıyla başarmıştır. Diğer gruptakiler ise ağızları ile kuş tutsalar başarılı olamaz. Bu gruptakiler için “ağaca çıkamayan balık” ya da “su altında yaşayamayan maymun” muamelesi yapmak da yanlıştır. Onlar başka işlere uygundur, esasen de uygun oldukları alanları keşfetmekle mükelleftirler.
Nasıl ki liderlik kumaşı, güçlü yanların iyi anlaşılması anlayışına dayalıysa, sıkı bir SWOT Analizi gerektirirse diğer grup için de benzer durum söz konusudur…
Karar vermeyin, kendinizi tanıyın; sizi liderliğinizde IQ yanınız mı, EQ tarafınız mı yoksa SQ kanadınız mı farkındalığınız?