Haber sitelerine Black Friday sonrası düşen verilere göre Amerikalı tüketiciler Black Friday’de online olarak 11,8 milyar dolar harcayarak tüm zamanların rekorunu kırdı. Bir başka değişle, Sabah 10 ile öğleden sonra 2 arasında, online alışveriş yapanlar her bir dakikada 12,5 milyon dolar harcama gerçekleştirdi. Adobe, 2024’te 241,1 milyar dolar olan tatil harcamalarının 2025 yılı sonunda toplam 253,4 milyar dolara ulaşacağını öngörmekte.
Salesforce, Black Friday’de küresel harcamaların fiyatlarının ortalama %7 arttığını, sipariş hacminin ise %1 azaldığını belirterek 79 milyar dolara ulaştığını ve bunun 18 milyar dolarının ABD’de gerçekleştiğini raporladı. Yapay zekanın (AI) etkisinin tatil dönemi alışverişlerinde etkisinin arttığını da iddia ederek (çünkü metodolojik durumu biraz problemli olduğu için iddia diyorum) Şükran Günü ile Black Friday arasında AI ve AI ajanlarının 22 milyar dolarlık küresel satışları etkilediğini belirtiyor.
Küresel perakende pazar büyüklüğü 2024 yılı itibariyle 14,4 (%78) trilyon doları fiziksel mağazacılık ve 4,2 (%22) trilyon doları online olmak üzere toplamda 18,6 trilyon dolara ulaşarak küresel iktisadi yapının ve toplumsal dinamiklerin en hassas, aynı zamanda en süratli dönüşüm geçiren sektörü halini almaktadır.
Perakendecilik artık tüm pazarlarda, dijital ve fiziksel perakendenin derinleşen entegrasyonudur. Artan operasyonel maliyet baskısı altındaki tüketicinin değer odaklı satın alma davranışına yönelimi ve Z Kuşağı’nın (Gen Z) marka etkileşimini şekillendirmedeki artan hegemonyası bu dönüşümün temel belirleyicileri olacaktır. Gümrük tarifeleri ve jeopolitik gerilimler makroekonomik belirsizliği artırırken teknoloji adaptasyonu sektörde büyük önem rol oynamaktadır.
Bu haberler ve girişten sonra sizlere 4 önemli rapordan derleme yaptım ve 2026 yılı için öngörülerden bahsedeceğim. Raporlar: Colliers Global Retail 2025 Trends & 2026Outlook; TÜSİAD Perakende Pazarının Geleceği ve Küresel Trendler 2025; IGD Global Retail Trends 2026. NielsenIQ’nun “Deneyimden Sadakate, Güven İşin Temelinde: 2026 Alışverişçi, Perakende Trendleri ve Öngörüleri”.
- Perakende Paradigmasının Dönüşümü: Kanal Odaklılıktan Müşteri Merkezliliğe Geçiş
Sektörde gözlemlenen 7 temel yapısal dönüşüm aşağıda özetlenmektedir:
Kaynak: TÜSİAD (Görsel 1) - Çağdaş Tüketici Profili: Fiyatlandırma, Sağlık ve Sürdürülebilirlik Ekseninde Davranışsal Dinamikler
Kaynak: TÜSİAD (Görsel 2) - Küresel Perakende Ekosistemini Yapılandıran Yedi Temel Eğilim
IGD Global Retail Trends 2026 raporuna göre sektörün geleceğini öngörmek, aşağıdaki yedi küresel makro-trendi doğru analiz etmekle mümkündür:
1.Siber Güvenlik ve Operasyonel Dirençlilik: Tedarik zinciri entegrasyonu ve dijital etkileşim süreçlerinde siber güvenlik, operasyonel sürekliliğin temel şartıdır. İleri seviye tehdit algılama mekanizmaları elzemdir.
2.Perakende Medyası (Retail Media) ve Ekonomik Modelin Yeniden İcadı: Artan maliyetler, perakendecileri alternatif gelir akışlarına yöneltmektedir. Perakende medyası, pasif marjları aktif ve yüksek katma değerli gelirlere dönüştüren bir model sunmaktadır.
3.Kanal Dinamiklerinde Hibritleşme (Convenience Revolution): Perakende, yerel erişilebilirlik ile süpermarket çeşitliliğini sentezleyen döngüsel bir faza girmektedir. Gıda ve içecek (F&B) çözümlerini de kapsayan, deneyim odaklı formatlar hedeflenmektedir.
4.Sorumlu Perakendecilik ve Atık Yönetimi: Sürdürülebilirlik hedeflerindeki sapmalar, kısa vadede atık minimizasyonuna odaklanmayı zorunlu kılmaktadır. Regülasyonlara uyum ve teknolojik yatırımlar bu sürecin kilit unsurlarıdır.
5.Yapay Zeka (AI) Destekli Operasyonel Optimizasyon: AI, operasyonel verimlilik, müşteri deneyimi iyileştirme ve prediktif analitik alanlarında, perakendenin “görünmez işletim sistemi” haline gelmektedir
6.Demografik Dönüşüm ve Küresel Etkileşim: Göç hareketleri ve küresel seyahatler, ürün çeşitliliği talebini şekillendirmektedir. Gen Z, otantik ve kültürel derinliği olan alışveriş deneyimlerine yönelmektedir.
7.Sağlık Odaklı Değer Önerisi: Tüketiciler, koruyucu sağlık çözümlerini destekleyen perakendecilere yönelmektedir. Veri odaklı ve kompleks sağlık ihtiyaçlarına yanıt veren oyuncular rekabette ayrışmaktadır. - Marka Sermayesinin Yeniden Tesisi İçin Beş Stratejik İmperatif
TÜSİAD raporuna göre mevcut zorluklar karşısında markaların rekabetçi güçlerini tahkim etmeleri, stratejik derinlik gerektiren beş hamleye bağlıdır:
Kaynak: TÜSİAD (Görsel 3)
- 2026 Projeksiyonları: Bölgesel Harcama Görünümü ve Makroekonomik Analiz
Colliers raporuna göre de küresel perakende piyasasının 2026 görünümü, bölgesel bazda heterojen bir yapı arz etmektedir:
•Asya Pasifik (APAC): Bölge, reel perakende harcaması büyümesinde liderliğini korumaktadır. 2026 tahmini, %4,5 seviyesinde dirençli bir büyümeye işaret etmektedir. Bu durum, Çin iç talebindeki yumuşamanın yarattığı hafif yavaşlamayı yansıtmaktadır. Gıda ve İçecek (F&B) kategorisinde %7, ev eşyalarında %5 ve giyim/ayakkabıda %4 reel büyüme öngörülmektedir.
•Latin Amerika (LATAM): Volatilite sonrası stabilizasyon evresine giren bölgede reel perakende harcamalarının 2026-2028 periyodunda yıllık %6,2 bandına oturması beklenmektedir. Online satış büyümesinin (%28,5), fiziksel mağaza büyümesini (%24,2) geride bırakması dikkat çekicidir.
•Avrupa: Reel hane halkı gelirlerinde 2026 için yalnızca %0.9’luk sınırlı bir büyüme beklenmektedir. Perakende harcamalarının %1,9 artacağı öngörülürken, büyüme de rol oynayacak olan ev eşyaları (%2,1) ve F&B (%1,7) olması beklenmektedir. Bölge perakendecileri; maliyet enflasyonu, temkinli tüketici sentimenti ve Asya menşeli rekabet baskısı altındadır.
•ABD: Piyasada, büyümenin “değer odaklı” (indirim) ve “Premium/lüks” segmentlerde yoğunlaştığı gözlemlenmektedir.
•Kanada: TÜFE’nin %2’nin altında seyretmesine rağmen, zayıf işgücü piyasası talepte gevşemeye yol açmaktadır. Buna karşı, yerel menşeli (“Made-In-Canada”) perakende ürünlerine ilgi tarihsel zirvededir.
6- Türkiye’de Durum
Ülkemiz özelinde ise Kasım ayında gerçekleşen Gıda Perakendecileri Derneği’nin 11. Ortak Gelişim Kongresi için NielsenIQ’nun hazırladığı “Deneyimden Sadakate, Güven İşin Temelinde: 2026 Alışverişçi, Perakende Trendleri ve Öngörüleri” araştırmasından ve Gıda Perakendecileri Derneği’nin verdiği bilgilerden bahsederek yazıyı sonlandırayım:
Ekonomik şartların etkisiyle tüketiciler artık daha hesaplı, daha kontrollü ve daha planlı hareket etmektedir:
•İsraftan kaçınma ve sadece ihtiyaç kadar satın alma eğilimi yükselmektedir. Globalde %52 olan bu davranış Türkiye’de %56.
•Evde daha fazla zaman geçirme, dışarıda tüketimi azaltma davranışı kalıcı hale gelmektedir.
•Fiyat karşılaştırması yapmak ve indirim takip etmek tüketicinin standart alışkanlığına dönüşmektedir.
•Perakendede promosyonlar, Türkiye’de global ortalamanın çok üzerinde etkili olduğuna işaret etmektedir.
Kaynak: Gıda Perakendecileri Derneği (Görsel 4)
Kaynak: Gıda Perakendecileri Derneği (Görsel 5)
Kaynak: Gıda Perakendecileri Derneği (Görsel 6)
Araştırma, tüketicilerin AI destekli alışveriş araçlarına yakın durduğunu işaret etmektedir:
•Türkiye’de tüketicilerin %70’i, geçmiş alışverişlerine göre yapılan ürün önerilerini faydalı bulmaktadır.
•%58’i gelecekte ev alışverişlerini yöneten AI araçlarını kullanmaya sıcak bakıyor.
•AI ile kişiselleştirme, perakendede müşteri ilişkilerini güçlendirecek önemli bir alan olarak öne çıkmaktadır.
•Ürünlerin temel özelliklerini karşılaştıran dijital sistemler, tüketicinin satın alma olasılığını Türkiye’de %41 arttırmaktadır. (Globalde, %36)
Ambalaj üzerindeki içerik bilgilerine önem verilmesi tüketici için artık daha bilinçli olduğunu göstermektedir:
•Organik, vegan, GDO’suz
•İlave şeker/renklendirici içermeme
•Bitki bazlı seçenekler
•Tuz, yağ gibi besin bileşenlerinin seviyeleri
•Diyet uyumluluğu (Akdeniz diyeti vb.)
Sonuç olarak rapora göre, Türkiye pazarındaki tüketici eğilimleri, 2026 yılı itibarıyla dört ana stratejik bileşen üzerinden şekillenmektedir:
•Akılcı & Fayda Odaklı Alışveriş
•Değişen Tüketici Değerleri ve Sadakat
•Segmentasyon & Kişiselleştirme (AI)
•İçeriğin Artan Önemi
