Caner ÇAYLI
Başarılı olmak isteyen herkesin bunu yapacak kaynağı farklıdır. Başarıyı ulaşılacak bir hedef olarak gören iş dünyası, bu motivasyonu değerli bir unsur olarak kabul eder ve bu doğrultuda sistemler geliştirir. Beyinimiz tutarlı olmayı sever. Bunun için karşılaştırma yapar, eksikliği bulmaya çalışır. Stresten kaçarak motive olmaya çalışır. Bu yazı başarının bir yolculuk olduğunu, varılacak bir nokta olmadığını, çalışanlara bu yolculuğu nasıl tasarlayacağımız ile ilgilidir.
Yapma isteğini oluşturan üç önemli unsur vardır: Özerklik (Otonomi), Ustalık ve Amaç. İş hayatında, işin zenginleştirilmesi, görev esnekliği, inisiyatif alma ve işin gelişimine katkı sağlama gibi faktörler özerkliği teşvik eden önemli belirtilerdir. Performans yönetiminde sıklıkla odak, şirketlerin ne kadar sürede neleri başardığını ölçmeye yöneliktir. Bu yolculuğu daha keyifli hale getirmek için sonuca ulaşma çabasının her aşamasında yararlı etkileri ölçen bir yaklaşım benimsemek önemlidir. Özellikle Z kuşağı gibi hızlı tempoya alışmış nesiller, etki yaratmayı ve kariyer basamaklarının hızlı olmasını önemserler. Bu nedenle şirketler, kariyer ünvanları yerine yaratılan etkiye dayalı ünvanlar oluşturmayı tercih ederler.
Özerklik, insanların yeteneklerini ve potansiyellerini tam olarak keşfetmelerine olanak sağlar. – Sheryl Sandberg
İşin teknik yönleri monotonluk yarattığında, şirketlerin uygun bir iş ortamı sağlaması, işe katkıda bulunabilecek kişilerin motivasyonunu artırır. Sosyal etkileşimin arttığı, farklı nesillerin bir araya geldiği, mobil uygulamaların yaygın olduğu bu dönemde önemlidir. Çalışanların sürekli olarak etkileşim içinde olacakları, duygularını ve deneyimlerini paylaşacakları platformlar oluşturmak, kurumsal motivasyona katkıda bulunur. Günümüz iş dünyasında farklılık yaratmak, rakiplerden öne çıkmak ve pazarda farklılık oluşturmak önemlidir. Müşterilere etki yapmaya çalıştığınız gibi, çalışanlara da aynı etkiyi yaratmanız gerekir. Özerklik, sorumluluk almayı teşvik eder. Kontrolcü yaklaşımdan kaçınmak, bu sorumluluğu üstlenme isteğini artırır ve kritik iş deneyimlerine karşı talepkar olmayı artırır. Bu deneyimler çalışanlar arasındaki etkileşimi artırır, şirket kültürünün gelişmesine katkıda bulunur ve şirketin büyümesine yardımcı olur.
Ustalık, önemli bir konuda daha iyi olma arzusunu içerir. Tatmin duygusu, iş deneyimi sırasında akış içinde olma anında yaşanır. Bu durum, odaklanmayı artırır ve memnuniyet seviyelerini yükselterek kendini unutma durumuna dönüşür. Çocukların oyun oynarken zamanı unutmalarına benzer. İş dünyasındaki hayal kırıklıkları, yapılması gerekenler ile gerçekte yapılabilenler arasındaki uyumsuzluktan kaynaklanır. Bu uyumsuzluğun temelinde düşünce şekli vardır. Geçmişteki olumsuz deneyimlerden kaynaklanan inançlar, çalışanlarda kaygı ve korku yaratır. Şirketlerin bu korkuyu ortadan kaldırmak için çaba göstermesi, çalışanların odaklanmasına ve ustalaşmasına yardımcı olabilir. Çaba göstermek, performansı artırmanın bir yoludur ve değer verdiğimizi ve çalışmak istediğimizi ifade eder. Ustalaşmak, bazen acı çekmeyi göze almaktır. Profesyonel olmak, yapmayı sevdiğimiz şeyleri, yapmayı istemediğimiz günlerde yapmak demektir. İş monotonluğunu kırmak için yeni deneyim alanları oluşturulmalı ve işi zenginleştirmek için oyunlaştırma yöntemleri kullanılmalıdır.
Ulaşılacak bir amacı olan insanlar, içsel bir motivasyona sahiptirler. – Helen Keller
Şirketlerin vizyon ve değerlerini çalışanları satın alıyor mu? Veya çalışanlar, kendi değerleri ve vizyonları ile şirketleriyle bağ kurabiliyorlar mı? İş dünyasında odak, farklılaşma, verimlilik, değer katma, üstünlük gibi vurgulanmış vizyon metinleri sıkça görülür. Vizyonlarını insan ruhuna işleyen ve hakikat, sevgi, adalet, paylaşma, güzellik gibi değerlerle birleştiren şirketler, diğerlerinden farklı olacaklardır. Kendinden daha yüce bir amaca hizmet etme hissi, ruhsal bütünlüğü iyileştirir. Güçlü bir nedeni olan insanlar, nasıl yapacaklarını bulurlar. Ortak bir amaç oluşturmak için, liderlerin takımlara bu amacı görselleştirmeleri gerekmektedir. Liderler, takımların etkileşimini bu amaç doğrultusunda artırmalı, oyunlaştırmalı ve yaratıcılığı teşvik eden zorlukları oluşturmalıdır. Potansiyeli açığa çıkarmaya yardımcı olacak bir koçluk disiplini geliştirilmelidir. Bu sayede gelişim, çaba, strateji, azim, odaklanma ve süreci destekleyen yönetici koçlar ile sürekli motivasyon yaratılabilir. Takdir etme, geri bildirimler ve ileri bildirimlerin doğru kullanımı, yapma isteğini güçlendiren ve aidiyet duygusunu artıran çalışanlar yaratabilir.
Kalıcı motivasyonun temelinde, şirket amacını besleyen, katkısını hisseden, öğrenme sürecinde büyüyen ve yolculuğun bir parçası olduğunu bilen çalışanlar oluşturmak yer almaktadır. Gerçek liderlerin yaptığı önemli bir şey, çalışanlarına kendilerini ifade edecekleri hikayeler vermektir. Gelecek ve değişimle ilgili hikayeler…
