ÖSYM tarafından düzenlenen 2025 yılı Yükseköğretim Kurumları Sınavına (YKS) az bir süre kaldı. Sınavın ilk oturumu Temel Yeterlilik Testi (TYT) 21 Haziran Cumartesi; Alan Yeterlilik Testi (AYT) ve Yabancı Dil Testi (YDT) ise 22 Haziran Pazar günü yapılacak. 2 yıllık olan önlisans bölümleri için TYT tek başına yeterliyken 4 yıllık olan lisans bölümleri seçecek adaylar için AYT sınavına da girmeleri gerekiyor. TYT soru dağılımı, 40 Türkçe, 40 Matematik, 20 Sosyal Bilimler ve 20 Fen Bilimleri testi olmak üzere toplam 120 sorudan oluşmaktadır. Fen bilimleri içerisinde 7 fizik, 7 kimya, 6 biyoloji sorusu bulunmaktadır. Ayrıca sosyal bilimler testinde ise 5 din, 5 felsefe, 5 tarih ve 5 coğrafya sorusu bulunmaktadır. AYT soru dağılımı, 40 Matematik, 40 Fen Bilimleri, 40 Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler 1 ve 40 Sosyal Bilimleri 2 testi olmak üzere toplam 160 sorudan oluşmaktadır. Bu sınavda öğrenciler kendi seçtikleri alana göre 2 adet test çözmektedirler. Sayısal bir öğrenci matematik ve fen bilimleri, Sözel öğrenci Türk Dili Edebiyatı-Sosyal Bilimler-1 ve Sosyal Bilimleri-2, Eşit ağırlık öğrencisi ise Matematik ve Türk Dili ve Edebiyatı-Sosyal Bilimler 1 testlerinden sorumludur. YDT sınavında ise tek test 80 soru şeklindedir.
Ülkemizde, Yüksek Öğretim Kurulu’nun (YÖK) web sitesinde görüleceği üzere (https://istatistik.yok.gov.tr/ET:10-05-2025), 129’u devlet, 75’i vakıf ve 4’ü de vakıf meslek yüksekokulu (MYO) olmak üzere 208 adet yükseköğrenim kurumu bulunmaktadır. En büyük ilk 3 ilimizde devlet üniversitelerinin sayısı İstanbul’da 13, Ankara’da 8 ve İzmir’de 6 adettir. Vakıf üniversiteleri sayısı ise İstanbul’da 44, Ankara’da 14 ve İzmir’de 3 adettir. Vakıf MYOlarının 3’ü İstanbul ve 1 adedi de İzmir’dedir. 2023-2024 akademik yılı itibariyle öğrenim gören öğrenci sayıları da devlet üniversitelerinde 3.438,802; vakıf üniversitelerinde (Vakıf MYOlar dahil) ise 806,558 olmak üzere toplamda 4.245,360 öğrencidir. Bu öğrencilerin 2.822.626’sı ön lisans, 3.740.171’i lisans, 409.559’u yüksek lisans ve 108.933’ü doktora programlarında öğrenim görmektedir. Yükseköğretim kurumlarındaki öğrencilerin %81,i Devlet, %19’u vakıf üniversitelerinde öğrenim görmektedir. Öğrencilerin %50,1’i erkek, %49’9u kadındır. 2023-2024 akademik yılında 184.021 öğretim elemanının 154.096’sı devlet üniversitelerinde, 29.691’i vakıf üniversitelerinde, 234’ü vakıf meslek yüksekokullarında görev yapmaktadır. Öğretim elemanlarının 36.740’ı profesör, 23.933’ü doçent, 44.241’i doktor öğretim üyesi, 36.341’i öğretim görevlisi ve 42.766’sı araştırma görevlisi olarak görev yapmaktadır. Öğretim elemanlarının %53,5’i erkek, %46,5’i kadındır. Araştırma görevlilerinin %46’sı erkek iken, %54’ü kadındır. Profesörlerin %65,6’sı erkek iken, %34,4’ü kadındır (Yüksek öğretim İstatistikleri Bülteni, 2023 2024).
İlk 1000 Üniversite İçindeki Üniversitelerimiz
YÖK’ ün verdiği bilgilere göre, QS 2025 Dünya Üniversiteleri Sıralaması’na göre ilk 500’e giren üniversite sayımız 5 ve ilk 1000’de yer alan üniversite sayımız ise 11 olarak belirlendi. ODTÜ 285., İTÜ 326., Koç Üniversitesi 401., Boğaziçi Üniversitesi 418. ve Bilkent Üniversitesi 477. sırada.
İstanbul Üniversitesi 621-630, Hacettepe Üniversitesi 641-650, Ankara Üniversitesi 801-850, Yıldız Teknik Üniversitesi 851-900, Gazi Üniversitesi 901-950 bandında sıralamaya dahil oldu.
THE’nın Dünya Üniversiteler Sıralamasına göre 12 üniversitemiz ilk 1000 içine girdi. Sırasıyla Koç Üniversitesi, ODTÜ, Sabancı Üniversitesi 351-400 bandında; İTÜ 501-600; Bilkent Üniversitesi ve Boğaziçi Üniversitesi 601-800; Bahçeşehir, Çankaya, Hacettepe, Kadir Has, Özyeğin ve Yıldız Teknik Üniversiteleri 801-1000 bandında yerlerini aldı.
THE’nın Alan Bazlı Dünya Üniversiteler Sıralamasına göre, eğitim bilimlerinde 35, mühendislikte 26, tıp ve sağlıkta 25, sosyal bilimlerde 24, işletme ve ekonomide 21, fen bilimlerinde 19, fizik bilimlerinde 18, bilgisayar bilimlerinde 17, sanat ve beşerî bilimlerde 11, psikolojide 5 Türk üniversitesi alan sıralamalarında dünyada ilk 1000’e girdi. Eğitim bilimlerinde ODTÜ 89. sırada yer alarak ilk 100 içinde yer alan üniversitemiz oldu.
University Ranking by Academic Performance (URAP)
URAP Araştırma Laboratuvarı 2009 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Enformatik Enstitüsü bünyesinde kurulan, kar amacı gütmeyen ülkemizdeki üniversite sıralama kurumudur. URAP 2024-2025 dünya sıralamasında 500-1000 arasında yer alan 11 üniversitemiz bulunmaktadır. Hacettepe Üniversitesi: 573, İstanbul Teknik Üniversitesi: 712, Ankara Üniversitesi: 760, İstanbul Üniversitesi: 813, Koç Üniversitesi: 862, Orta Doğu Teknik Üniversitesi: 881, Gazi Üniversitesi: 886, Ege Üniversitesi: 903, Atatürk Üniversitesi: 921, Yakın Doğu Üniversitesi: 977 ve İstanbul Üniversitesi – Cerrahpaşa 985. olarak dünyadaki ilk 1000’de yer alan üniversitelerimizdir .
URAP ayrıca ülkemizdeki üniversitelerimizin de sıralamasını yapmaktadır . 2024-2025 üniversitelerimiz sıralamasına göre ilk 10 üniversitemiz sırasıyla: Koç, Hacettepe, ODTÜ, Ankara, İTÜ, İstanbul, Gazi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, Sabancı ve Ege Üniversiteleridir.
Yurtdışında Üniversite Öğrenimi
Son yıllarda yurtdışı üniversitelere rağbet gittikçe artmaktadır. Bu konuda yapılan araştırmalar oldukça sınırlıdır. Marmara Üniversitesi’nden Ali Özdemir ve Alparslan İlhan’ın 2021 yılında gerçekleştirdikleri “Beyin Göçü: Öğrencileri Yurt Dışı Eğitime Yönlendiren Sebepler Bağlamında Nitel Bir Araştırma” başlıklı çalışma oldukça önemlidir. Araştırmacıların raporladıkları yurt dışı eğitim konusunda, öğrencileri etkileyen, çeken faktörler :
•Mesleki gelişim
•Vatandaşlığının olması
•Birinin tavsiye etmesi
•Eğitim kalitesi
•Yurt dışı tecrübesi edinme-Eğitim ve aynı zamanda çalışma imkânı bulması
•Kaliteli eğitim alma
•Üniversite popülaritesi
•Okuduğu lisenin kendisine verdiği avantajı kullanmak şeklinde bulunmuştur.
2022 yılında bir yurtdışı eğitim fuarına katılan 500 öğrencilerle yapılan araştırmanın sonuçları da şu şekildedir :
Grafik 1: Ankete Katılanların Eğitim Durumu
Grafik 2: Ankete Katılanların Yaş Aralığı
Grafik 3: Ankete Katılanların Ülke Tercihi
Grafik 4: Ankete Katılanların Okul Seçiminde Önemli Faktörler
Grafik 5: Ankete Katılanların Ülke Seçimini Etkileyen Faktörler
Grafik 6: Eğitim Sonrası Yaşayacağı Yer
Grafik 7: Yurtdışı Bölüm Tercihleri: Lisans
Grafik 8: Yurtdışı Bölüm Tercihleri: Yüksek Lisans
Grafik 9: Yurtdışına Teşvik Faktörleri
Yurtdışı Diplomanın Denkliği
Yurtdışında tamamlanan üniversite öğreniminin ardından diplomanın Türkiye’de geçerli olması için YÖK tarafından gidilen üniversitenin tanınması ve diplomanın denkliğinin verilmesi gerekmektedir. E-Devlet üzerinden “Yurt Dışı Yükseköğretim Kurumları Tanıma Belgesi” ekranına girerek, okumayı planladığınız üniversitenin YÖK tarafından tanınıp tanınmadığını anında öğrenebilirsiniz. İşte adım adım yapmanız gerekenler:
•www.turkiye.gov.tr üzerinden E-Devlet hesabınıza girin.
•Arama çubuğuna “Yurt Dışı Yükseköğretim Kurumları Tanıma Belgesi” yazın.
•İlgili ekran açıldığında, okumak istediğiniz üniversitenin bilgilerini girin.
•Karşınıza çıkan sonuçla birlikte üniversitenin YÖK denkliği olup olmadığını görün.
Eğer sorgulanan üniversite Türkiye’de Yükseköğretim Kurulu tarafından tanınıyor ise E-Devlet üzerinden hızlı bir şekilde okul tanıma belgesi oluşturulmalıdır. E-Devlet sistemi üzerinden görüntülenebilen okul tanıma belgesine sahip olmak, yurt dışı eğitimi sonunda alınan diplomanın Türkiye’deki denkliğini ispatlamak için gerekli adımlardan bir tanesidir.
•Ayrıca, dikkat edilmesi gereken birkaç husus daha bulunmaktadır. https://denklik.yok.gov.tr/mevzuat ve https://denklik.yok.gov.tr/ adreslerindeki bilgiler incelenmelidir.
•Gidilecek üniversitenin en az iki sıralama kuruluşunda ilk 1.000’de olması tercih sebebi olmalıdır. Bu ilk 1.000’de olmayan üniversitelerden alınan diplomaya denklik verilmez anlamı taşımamaktadır:
İlk 1000’de yer almayan bir üniversitenin tıp, diş hekimliği, eczacılık ve hukuk programlardan mezun olanlar YKS’ye girecek, ilgili programın YKS’deki başarı sıralaması şartını sağlamışlarsa denklik müracaatları kabul edilecek ve transkriptleri dikkate alınarak bireysel olarak inceleme yapılacak. Yani sadece ilk 1000’de yer almayan üniversitelerin tıp, diş hekimliği, eczacılık ve hukuk bölümlerde okuyacaklar için YKS’ye girme ve başarı şartını yerine getirme zorunluluğu olacak. Diğer bölümler için ise YKS’ye girme zorunluluğu olmayacak. Yönetmelik değişikliği, başarı sıralaması şartı aranmayan programlarla ilgili kısıtlayıcı bir düzenleme getirmemiştir. Bu alanlarda yapılacak denklik başvurularında önceden olduğu gibi müracaatlar bireysel olarak incelenerek karar verilecek .
•YÖK’ün 15 Mart 2024 tarihli ve 32490 sayı ile Resmî Gazetede Yayımlanarak Yürürlüğe Giren “Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Tanıma ve Denklik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar ile ilgili Soru-Cevap dosyasında:
YÖK tarafından kabul edilen dünya üniversite sıralama kuruluşları
ARWU (Academic Ranking of World Universities),
CWTS Leiden Ranking,
QS World University Rankings ve
THE (Times Higher Education) olarak belirlenmiştir.
Ortaöğrenimini Türkiye’de tamamlayıp en az iki kuruluşta ilk 1.000’de yer almayan bir yükseköğretim kurumunda; Tıp, Diş Hekimliği, Eczacılık veya Hukuk programlarından mezun olanlar hariç, diğer başvurular YKS şartından muaftır.
YÖK tarafından kabul edilen dünya üniversite sıralama kuruluşlarının en az 3’ünde öğrenime başlanılan yıl ilk 400 dilim içerisinde yer alan yükseköğretim kurumlarından yapılan başvurulara doğrudan denklik işlemi yapılacaktır.
Tüm sınava girecek öğrencilere BAŞARILAR………
