Alışverişin dönüşen yüzünde en büyük rolü artık mobil ödeme sistemleri oynuyor. Telefon ya da akıllı saati POS cihazına yaklaştırmakla saniyeler içinde ödeme yapabiliyor, marketten kahve zincirine, online alışverişten taksiye kadar her yerde pratikliği hissediyoruz. Başta güvenlik endişesi olsa da şifreleme, parmak izi ve yüz tanıma teknolojileri sayesinde mobil ödeme, kart bilgilerini girmekten daha güvenli bir seçenek haline geldi. Küçük esnafın bile QR kodla ödeme alabildiği bu sistemler, harcamaları kolaylaştırırken bütçe kontrolünü zorlaştırabiliyor. Sadakat programları, kampanyalar ve sosyal paylaşım kolaylığı da tüketici davranışlarını yeniden şekillendiriyor. Sonuç olarak mobil ödemeler, bireysel alışkanlıklarımızdan kayıtlı ekonomiye kadar uzanan geniş bir dönüşümün merkezinde duruyor.

Mali tabloları anlamak aslında karmaşık bir uzmanlık işi değil, doğru göstergelere bakabilme meselesidir. Tıpkı arabayla yola çıktığınızda yakıt göstergesine, motor sıcaklığına ve lastik basıncına bakarak güvenle ilerlemeniz gibi; iş dünyasında da bilanço, gelir tablosu ve nakit akış tablosu sizin yol arkadaşlarınızdır. Bilanço size şirketin bugünkü fotoğrafını sunar: elinizde hangi varlıklar var, ne kadar borcunuz var, özkaynaklarınız ne durumda? Gelir tablosu ise yol boyunca kazandıklarınızı ve harcadıklarınızı gösterir; hangi işlerden kâr ettiğinizi, hangi alanların size yük olduğunu ortaya çıkarır. Nakit akış tablosu ise en kritik soruya cevap verir: “Kâr ediyorum ama neden kasada para yok?” Asıl mesele, bu üç tabloyu tek başına değil birlikte okumaktır. Çünkü kâr eden ama nakit sıkıntısı yaşayan ya da güçlü bir varlık yapısına rağmen borç yükü altında ezilen şirketler görmek mümkündür. Düzenli takip, trendleri izlemek ve oran analizleriyle tabloları yorumlamak, sadece bugünü değil yarını da görmenizi sağlar. Doğru bakıldığında, mali tablolar size rakamların ötesinde bir şey söyler: Şirketinizin nefes alışını, kalp atışlarını, yani finansal sağlığını. Ve tıpkı bir yolculukta olduğu gibi, göstergelere dikkat eden sürücü daha güvenli ve uzun bir yol alır.

Gezegenimiz, milyarlarca yıl boyunca defalarca kitlesel yok oluşlara sahne oldu; “Big Five” diye anılan bu beş büyük yok oluş, hem yaşamı silip süpürdü hem de evrime yeni yollar açtı. Ordovisiyen buzullaşmaları, Devoniyen’in oksijensiz denizleri, Permiyen’deki “Büyük Ölüm”, Triyas-Jura’daki volkanik felaketler ve Kretase’de dinozorları yok eden Chicxulub çarpması… Hepsi türlerin %70–95’ini tarihe gömdü. Bugünse “Altıncı Yok Oluş” ihtimali konuşuluyor; fark şu ki bu kez tetikleyici insan. Habitat tahribatı, iklim krizi, kimyasal kirlilik ve aşırı tüketim doğal yok oluş hızını yüzlerce kat artırıyor. Mercanlar, amfibiler, kuşlar ve büyük memeliler hızla risk altında. Bu gidişat geri döndürülebilir; yenilenebilir enerji, biyo-çeşitliliği koruma ve bilinçli tüketimle döngü kırılabilir. Aksi halde, bir sonraki kitlesel yok oluşun başrolünde bizzat insanlık yer alacak.

Vedalar insana hayatın en çıplak hakikatini gösterir; yıllarca yan yana yürüdüğünüz, birlikte ter döktüğünüz, kahkahalar paylaştığınız insanların gerçek yüzünü çoğu zaman ancak ayrılık anında görürsünüz. Unvanlar, çıkar hesapları, başarı tabloları bir kenara çekilir; geriye sadece karakter kalır. Birinin kim olduğunu anlamak istiyorsanız, nasıl yaşadığına değil, nasıl veda ettiğine bakın. Çünkü herkes başarılarıyla değil, ardında bıraktığı insanlığıyla hatırlanır.

Elio’nun hikâyesi çok güçlü bir metafor olmuş 🌿. Dört kimyasalı “rehber” olarak kişileştirmeniz, soyut biyolojik süreçleri çok somut ve hatırlanabilir hale getiriyor. Özellikle: Dopamin’i harita çizen bir büyücü gibi anlatmanız, hedef–ödül döngüsünü çok iyi aktarıyor. Serotonin’in tepede manzarayı izleten bilge tavrı, özsaygı ile dinginlik arasındaki bağı sadeleştirmiş. Oksitosin’in kamp ateşi sahnesi, aidiyet ve güveni duyusal bir şekilde hissettiriyor. Endorfin’in sahildeki neşesi, bedensel hareket ile ruhsal iyileşmeyi bağlamış. Son bölümde bu dört “bilge yol arkadaşı”nın dengeye işaret etmesi, yazıyı bir anlam çağrısıyla tamamlıyor. Böylece okuyucu sadece “mutluluk kimyasalları”nı öğrenmiyor, kendi yaşamında nasıl denge kurabileceğine dair içsel bir pusula da alıyor. İsterseniz bu metni bir “modern masal” formatına dönüştürüp, daha kısa diyaloglarla öyküleştirebiliriz. Böylece hem LinkedIn/Medium gibi platformlarda daha akıcı okunur hem de seminerlerde hikâye anlatımıyla kullanılabilir. İstiyor musunuz, size böyle bir versiyon da hazırlayayım mı?

MIT’nin hazırladığı “The GenAI Divide” raporu, 2025’in en çarpıcı iş dünyası belgelerinden biri oldu. Ocak–Haziran arasında yürütülen araştırma, 30–40 milyar dolarlık yatırımlara rağmen şirketlerin %95’inin GenAI’den sıfır getiri elde ettiğini ortaya koyuyor. Dönüşüm yalnızca medya ve telekomda hissedilirken, enerji ve malzeme sektörlerinde neredeyse hiç etki görülmüyor. Genel amaçlı LLM’ler bireysel kullanımda fayda sağlarken, görev odaklı çözümler kırılgan ve iş akışlarına uyumsuz kalıyor. Çalışanlar kişisel araçlarla “gölge AI ekonomisi” yaratmış durumda, ama resmi yatırımlar yanlış önceliklerle satış–pazarlamaya yığılmış. Raporda ayrıca, GenAI’nin iş gücünü hemen yok etmeyeceği, dönüşümün sınırlı kaldığı, şirket içi geliştirmelerin ise daha sık başarısız olduğu vurgulanıyor. Özetle, yapay zekâ vaatlerinin büyük kısmı henüz “demo” seviyesini aşamamış görünüyor.